Co prawda dzień matki w Turcji przypada na drugą niedzielę maja, ale w Polsce przypada dzisiaj. A więc wszystkim mamom życzymy:
Anneler günü kutlu olsun!
I zaczynamy opowieść. A dzisiaj będzie o matce Mustafy Kemala Atatürka: Zübeyde Hanım.
Imię Zübeyde Hanım na pewno jest wielu z was znane, można je zobaczyć w całej Turcji wszędzie: w nazwach szpitali, parków, ulic czy szkół. Uczczono w ten sposób pamięć matki Atatürka: Zübeyde Hanım.
Spis treści:
Młodość matki Atatürka
Zübeyde urodziła się w 1857 roku w Langadas: wiosce niedaleko Salonik, słynnej wówczas jak i teraz ze swoich źródeł. Byla jedyną córką rolnika Sofuzade Feyzullah Sadullah Aği i jego żony Ayşe Hanım. Miała dwóch braci. Rodzina była bardzo religijna i wartości te Zübeyde starała się później przekazać swojemu synowi. Chciała również, by Mustafa uczył się handlu oraz by uczęszczał do szkoły teologicznej nauczającej Koranu – Mahalle Mektebi – co z oporami uczynił. Los szykował dla niego inną drogę.
Sama Zübeyde nie zdobyła wykształcenia.W XIX wieku, na tureckiej wsi, umiejętność czytania i pisania wśród kobiet była bardzo rzadka. Zübeyde jednak je posiadła, być może dzięki matce Ayşe Hanım, która umiejąc pisać i czytać, przekazała te umiejętności córce. Obie zresztą, zyskały w wiosce przydomek molla, czyli nauczyciel.
Nie pozostało wiele zdjęć Zübeyde, żadne z jej młodości, ale można przypuszczać, że jej uroda – blond włosy, błękitne oczy, jasna cera – sprawiła, że młody oficer Ali Rıza Efendi zakochał się w niej. Jego siostra zaaranżowała małżeństwo. Matka Zübeyde nie była zachwycona, w końcu córka miała tylko czternaście lat i była o dwadzieścia lat młodsza od Ali Rızy. Zübeyde jednak upierała się przy swoim i w końcu matka poddała się. Może Zübeyde znudziła się mała wioska i tęskniła do wielkiego świata? Młody oficer mieszkający w gwarnych Salonikach mógł jej ten wielki świat zapewnić.
Małżeństwo Zübeyde Hanım i Ali Rızy
Związek został zawarty w 1871 roku i nowożeńcy zamieszkali w Salonikach w dzielnicy Yeni Kapı. Tam, gdzie mieszkała rodzina Ali Rızy. Pierwsze dziecko – Fatma – urodziło się w 1872 roku, potem urodził się Ahmet w 1874 roku, następnie Ömer w 1875. W tym samym roku, 1875, najprawdopodobniej na gruźlicę, zmarła trzyletnia Fatma.
Wkrótce potem, ze względu na służbowe przeniesienie Ali Rızy, rodzina przeprowadziła się do wioski na granicy z Grecją – Çayağzı. Przenosiny nie były szczęśliwe. Ahmet i Ömer zachorowali na dyfteryt i zmarli.
W 1876 roku Ali Rıza opuścił wojsko i zajął się handlem drewnem. Rodzina przeniosła się do dzielnicy Ahmet Subaşı, do trzypiętrowego domu, tak zwanego Różowego Domu. To tutaj urodził się w 1881 roku Mustafa, a w 1885 roku jego siostra – Makbule. W 1889 roku, już po śmierci Ali Rızy, urodziła się również Naciye.
W 1888 roku mąż Zübeyde, Ali Rıza zmarł, zostawiając dwudziestosiedmioletnią wdowę z małymi dziećmi. Zübeyde zdecydowała się na przeprowadzkę do swojego brata Hüseyna, na farmę Rapla niedaleko Salonik.
Wdowieństwo i ponowne małżeństwo z Ragıp Beyem
Nie chcąc być ciężarem dla brata, Zübeyde zdecydowała się poślubić kierownika służby celnej w Salonikach, wdowca z czwórką dzieci – Ragıp Beya. Małżeństwo to sprawiło, że poróżniła się z synem Mustafą, który uważał je za zdradę wobec swojego zmarłego ojca. Jakby tego było mało, w 1912 roku zmarła na gruźlicę najmłodsza córka Zübeyde – dwunastoletnia Naciye.
Przenosiny do Stambułu i okres ankarsko-izmirski
Po wojnach bałkańskich, w 1913 roku, gdy Turcja straciła Saloniki na rzecz Grecji, Zübeyde opuściła męża i przeniosła się do Stambułu, do dzielnicy Beşiktaş, gdzie zamieszkała wraz z córką Makbule. Z synem Mustafą zobaczyła się ponownie dopiero w 1922 roku. Pojednali się i Zübeyde podjęła decyzję o przeprowadzce do Ankary, by być bliżej syna, Mustafy Kemala. Niestety, klimat ankarski nie służył jej zdrowiu, przeniosła się więc do Izmiru. Być może decyzja zapadła zbyt późno, bo wkrótce potem, 14 stycznia 1923 roku zmarła. Została pochowana na cmentarzu w izmirskiej dzielnicy Karşıyaka.