Od kiedy Turcy używają nazwisk?

Każdy posiada nazwisko, prawda? Jednak w tureckiej przeszłości wcale nie było to tak naturalne i nazwiska w Turcji wprowadzono stosunkowo późno.

W Turcji, a właściwie w Imperium Osmańskim nazwiska nie istniały. Zamiast nazwisk, ludzie używali imion wraz z tytułami: Beja (wódz), Hoca (mistrz), Hanım (żeńska forma chana, czyli władcy), Efendi (pan), Aga (przywódca), czy też Paszy. Tytuły te wskazywały na status, pozycję danej osoby w społeczeństwie, lub pozycję w państwie jak wezyr, pasza właśnie czy wali.

Przyjęcie tureckich nazwisk

Zmiana systemu nastąpiła w 1934 roku, kiedy to wprowadzono prawo nakazujące każdemu obywatelowi tureckiemu posiadanie stałego, dziedziczonego nazwiska. Decyzję o wybraniu nazwiska i zgłoszenia jej państwu podejmowała głowa rodu.

Prawo wprowadzono 21 czerwca 1934 roku i głosiło ono że:

• Każdy ma obowiązek posiadania nazwiska.
• Nazwisko będzie poprzedzone imieniem. Nazwisko musi brzmieć prawidłowo w mowie, piśmie i formie śpiewanej.
• Nazwisko nie może odnosić się do ragi wojskowej lub państwowej, grupy społecznej, rasowej lub etnicznej.
• Nie może być śmieszne lub obraźliwe.
• Nie może odnosić się do wydarzeń historycznej lub mieć historycznej przeszłości, o ile nie jest to udowodnione w jakiś sposób.
• Nie mogły kojarzyć się z obcymi kulturami, grupami etnicznymi, religiami lub cywilizacjami.

Nazwiska musiały brzmieć turecko. Dozwolone było przyjmowanie tureckiej końcówki –oğlu czyli syn. Zakazane były natomiast końcówki perskie -zade , ormiańskie –yan -ian, słowianskie –of, -ov, -ich, -vich, greckie –is, dis, -pulos, -aki, arabskie –mahdumu, -veled, -bin. Nazwiska wskazujące na grupę etniczną, takie jak Arnavutoğlu również były zakazane. Nazwiska wskazujące na dystrykt z którego się pochodzi, klan czy plemię też były zakazane. W przypadku kłótni, prawo do zatrzymania nazwiska miała ta rodzina, która przybrała je pierwsza.

Wprowadzenie prawa w życie

Prawo zostało ogłoszone 2 lipca 1934 roku i zaczęło obowiązywać 2 stycznia 1935 roku. Obywatelom dano czas do 2 lipca 1936 roku. Przekroczenie tego terminu groziło karą pieniężną.

24 listopada 1934 roku uchwałą parlamentu Mustafa Kemalowi nadano nazwisko Atatürk. Dodatkowo w grudniu tego samego roku parlament uznał, że nazwisko to ma prawo nosić tylko Atatürk. Inne osoby z jego rodziny nie miały prawa do tego nazwiska, stąd siostra Mustafa Kemala przyjęła nazwisko Atadan.