Alfabet turecki nie został szybko wprowadzony. Aż do 1928 roku w Turcji używano alfabetu arabskiego. 1 listopada 1928 roku weszła w życie ustawa wprowadzająca nowy alfabet łaciński.
Spis treści:
Alfabet turecki: zmiana
Jeszcze na początku lat dwudziestych nikt w Turcji nie myślał o zmianie używanego od wieków alfabetu. Kiedy 22 lipca 1922 roku rząd Azerbejdżanu podjął decyzję o zmianie alfabetu na łaciński, na łamach gazet, nauczyciele, osoby w rządzie zdecydowanie opowiadali się za utrzymaniem w Turcji alfabetu arabskiego. Uważano, że nie jest to dobry czas na to.
21 lutego 1923 roku, w trakcie zebrania Drugiego Kongresu Ekonomicznego w İzmirze, Nazim Hikmet i jego dwaj koledzy z Komunistycznej Partii Turcji zaproponowali przejście na alfabet łaciński. Nie spotkało to się jednak z poparciem innych. Musa Kâzım Karabekir stwierdził, że mogłoby to zaszkodzić jedności Islamu.
Walka pomiędzy zwolennikami alfabetu arabskiego i łacińskiego trwała na stronach gazet, wydawanych broszur i książek.
9 sierpnia 1928 roku Atatürk wygłosił na Sarayburnu swoją słynną przemowę mówiącą o konieczności nauki nowych liter przez wszystkich. O nauce nowego alfabetu jako obowiązku wobec ojczyzny.
Nauka nowego alfabetu łacińskiego
Dwa dni później, w Dolmabahçe została powołana do życia komisja ds. liter łacińskich. Atatürk zaczął sam się ich uczyć.
28 sierpnia z Tekirdağ wyruszył jachtem w podróż wokół Turcji, sam ucząc i pokazując nowe litery narodowi. Z Tekirdağ popłynął do Gelibolu, Eceabat. 15 sierpnia spędził w Sinop, 16 września był już w Samsunie. Stamtąd samochodem udał się do Amasyi, następnie do Tokat, 19 września był w Sivas. Z Sivas pochodzi znane zdjęcie pokazujące Atatürka uczącego ludność. Następnie wraz z İsmet Paszą i ministrem zdrowia udali się do Şarkışla i Kayseri, stamtąd wrócili do Ankary.
Oficjalna ustawa
1 listopada 1928 roku wyszła ustawa Türk Harflerinin Kabul ve Tatbik Hakkındaki Kanun.
Szacuje się, że w 1928 roku Turcja posiadała 14 milionów obywateli. Z tego umiejętność czytania i pisania posiadało 13%. 1,5 miliona osób nie umiało czytać i pisać. Wśród posiadających tę umiejętność, tylko 10% potrafiło czytać i pisać na dobrym poziomie.
24 listopada 1928 roku wyszła ustawa, zgodnie z którą pisania i czytania nowym alfabetem powinni się nauczyć wszyscy pomiędzy 16 a 45 rokiem życia. Ci, co znali stary alfabet zostali wysłani na dwumiesięczny kurs, niepiśmienni na czteromiesięczny. Osoby powyżej 45 roku życia mogły uczęszczać na kurs, jeśli chciały. Uczono się w klasach 30-40 osobowych. Do wsi, w których nie było szkoły, wysyłano specjalne komitety, które uczyły miejscowych.
Chętnie uczono się nowego alfabetu, który w porównaniu z alfabetem arabskim był o wiele łatwiejszy.
Przechodzenie na nowy alfabet trwało do 1930 roku.
źródła: Necdet Sakaoğlu, 1928: Latin Karakterlerinin kabulü. Harfi harfine uygulanan devrim. NTV Tarıh 21 Ekim 2010 R. Sertaç Kayserilioğlu, Millet Mektepleri ve okuma - yazma seferberliği. NTV Tarıh 21 Ekım 2010
