Słyszeliście o Potężnej Gromadce rosyjskiej zwaną też rosyjską piątką? No cóż. Turcy też mają swoją piątkę, czyli Türk Beşleri.
Tak nazywa się pięciu najważniejszych kompozytorów w historii Turcji. Wszyscy oni tworzyli muzykę klasyczną, wszyscy urodzili się w pierwszej połowie XX wieku i wszyscy swoje największe i najpiękniejsze kompozycje muzyczne utworzyli za czasów Mustafa Kemala Atatürka oraz İsmet İnönü.
Wszyscy wspierali laicyzację Turcji i zbliżenie jej ku zachodowi. I jeszcze jedno co charakteryzuje tych pięciu kompozytorów tureckich: do form muzyki klasycznej wplatali tradycyjne motywy muzyki tureckiej i ludowej.
Spis treści:
Turecka piątka w muzyce klasycznej:
Ahmed Adnan Saygun
Urodził się w Izmirze w 1907 roku, zmarł w Stambule w 1991 roku. Ukończył paryskie konserwatorium muzyczne Schola Cantorum. Porównywany do tureckiego Jeana Sibeliusa. W 1934 roku stanął na czele Orkiestry Prezydenckiej.
Jest autorem pięciu symfonii, koncertów fortepianowych i skrzypcowych, pierwszej opery w historii Republiki Tureckiej: „Prawdziwe pochodzenie” („Özsöy”), oraz oper: „Kamienna lalka”, „Kerem”, „Syn ślepca”, „Gilgamesz” i „Pięć pieśni ludowych”. W 1946 roku stworzył operę „Yunus Emre”, przetłumaczoną na pięć języków i wystawianą na całym świecie. Ahmed Adnan Saygun tworzył również balety. Tu wymienić można: „Leśną opowieść” oraz „Legendę o Kumru”.
W swoich utworach łączył muzykę klasyczną z elementami sufizmu i muzyką derwiszy. Jego utwory grała między innymi Filharmonia Wiedeńska i Berlińska Orkiestra Symfoniczna.
Napisał również wiele książek na temat muzyki. Od 1972 roku nauczał kompozycji i etnografii muzycznej w Tureckim Konserwatorium w Stambule. Był członkiem Rady Edukacyjnej i TRT – publicznego radia i telewizji w Turcji.
Ulvi Cemal Erkin
Urodzony w 1906 roku w Stambule, zmarł w 1974 roku w Ankarze. Jego talent odkryła matka, która była pianistką. Pobierał nauki u francuskich nauczycieli muzyki, a następnie od 1925 dzięki uzyskanemu stypendium od państwa tureckiego, przeniósł się do Paryża, gdzie uczył się w paryskim konserwatorium oraz w Narodowej Szkole Muzycznej w Paryżu. W 1930 roku powrócił do Turcji i został nauczycielem w szkole muzycznej.
W 1932 roku poślubił pianistkę Ferhunde Erkin. Jego muzę i współtowarzyszkę w tworzeniu muzyki. Zwłaszcza polifonicznej.
W 1936 roku stanął na czele działu fortepianu w Państwowym Konserwatorium w Ankarze.
Jego najważniejszym dziełem jest „Köçekçe” z 1943 roku. Tworzył również symfonie, koncerty fortepianowe i skrzypcowe.
W swoich utworach kładł duży nacisk na motywy folklorystyczne, prowadził badania nad tradycyjną muzyką turecką.
Cemal Reşit Rey
Urodził się w 1904 roku w Jerozolimie, zmarł w 1985 roku w Stambule.
W 1913 roku, z powodów politycznych, rodzina przeniosła się do Paryża, a stamtąd do Genewy, gdzie Cemal Reşit Rey uczęszczał do tamtejszego konserwatorium. W 1919 roku rodzina powróciła do Stambułu, ale Cemal Reşid Bey przeniósł się do Paryża, by kontynuować muzyczną naukę.
Turecki kompozytor, pianista, scenarzysta i dyrygent. Tworzył głównie opery i musicale, choć nie brak też w jego twórczości koncertów, utworów chóralnych, na fortepian i marszy. Znany jest głównie z operetki „Lüküs hayat” powstałej w 1933 roku oraz z operetki „Deli dolu”. Często współtworzył ze swoim bratem Ekrem Reşit Reyem.
Jest twórcą muzyki do Marszu 10 Roku. Był to marsz z okazji dziesięciolecia republiki na który stworzono konkurs. Cemal Reşid Rey, wraz z twórcami tekstu do niego: Behçet Kemalem Çağlarem i Farukiem Nafiz Çamlıbelem owy konkurs wygrali.
Hasan Ferit Alnar
Urodził się w 1906 roku w Stambule, zmarł w 1978. Kompozytor, który przez całe swoje życie starał się pogodzić osmańską muzykę klasyczną z instrumentami używanymi przez klasyczną muzykę zachodu. Swój pierwszy utwór skomponował mając szesnaście lat.
W 1927 roku przeniósł się do Wiednia, gdzie pobierał nauki w wiedeńskiej akademii muzycznej. W 1932 roku powrócił do Turcji i objął stanowisko dyrygenta w Teatrach Miejskich Stambułu. Nauczał równocześnie historii muzyki w konserwatorium. W 1936 roku zaczął dyrygować Prezydencką Orkiestrą Symfoniczną. Pod koniec swojego życia przeniósł się do Wiednia, gdzie dyrygował orkiestrom, by w 1964 roku ponownie powrócić do kraju.
Do jego najważniejszych dzieł zaliczyć można „Koncert na kanun i instrumenty strunowe” powstały w latach 1944-1951, po raz pierwszy grany przez orkiestrę wiedeńską, oraz „Koncert wiolonczelowy”. Tworzył również muzykę filmową.
Necit Kazım Akses
Urodzony 1908 roku w Stambule, zmarł 1999 roku w Ankarze. Kompozytor, który studia muzyczne odbył w Konserwatorium Wiedeńskim oraz w Konserwatorium w Pradze. Zainteresowany był muzyką mikrotonową. W swoje kompozycje włączał muzykę suficką.
Był profesorem Konserwatorium w Ankarze, przy którego powstaniu współuczestniczył oraz dwa razy został dyrektorem Państwowej Opery i Baletu w Ankarze. W 1949 roku został attache kulturalnym między innymi w Bernie i Bonn.
Tworzył poematy symfoniczne: „Ankara Kalesi”, „Ballad”,muzykę kameralną: „Poeme”, symfonie, koncerty skrzypcowe i kwartety smyczkowe. Jest autorem opery „Bay Önder”. Do najsławniejszego jego dzieła można zaliczać koncert skrzypcowy z 1969 roku.
A oto niektóre z utworów tych tureckich muzyków na naszej playliście na Youtubie.
