Co łączy króla Midasa (tego od zamiany wszystkiego czego się dotknął w złoto) i Aleksandra Wielkiego? Gordion. To tu panował Midas i tu jest jego grobowiec. To tu znajduje się pałac i świątynia Zeusa, w której to Aleksander Wielki przeciął sławny węzeł gordyjski, którego nikt nie był w stanie rozsupłać.
Spis treści:
Położenie:
Gordion znajduje się jakieś sześćdziesiąt kilometrów na północny wschód od Ankary (Eskişehir yolu, tuż za Polatli), nad rzeką Sakarya i jest jednym z ważniejszych stanowisk archeologicznych na Bliskim Wschodzie. Od 1949-50 roku stanowisko badają archeolodzy z Uniwersytetu Pennsylvania. Wiedzie do niego wąziutka droga, ale z daleka można ujrzeć tumulusy – Midasa i potomnych mu, którzy chcieli być pochowani w jego pobliżu (naliczono z osiemdziesiąt takich tumulusów). Mijamy wioskę Yassıhüyük i od razu po lewej stronie drogi ukazuje się nam wejście do grobowca złototwórczego króla .
Historia Gordionu:
Gordion był stolicą królestwa Frygijskiego którym rządził Midas (725-675 r.p.n.e.). Znajdował się na szlaku wiodącym z Troi do Antiochii. Tereny Gordionu mają ciągłość osadnictwa sięgającą epoki brązu (1500-1600 p.n.e.). Archeologowie naliczyli osiemnaście warstw osadnictwa, wśród nich wymienionych wyżej Frygijczyków, Hetytów, Persów, Greków i Rzymian.
W Gordionie możemy zwiedzić wykopaliska rezydencji królewskiej (megaron), muzeum, oraz znajdujący się po drugiej stronie drogi największy tumulus, pochodzący z 2700 roku p.n.e., tradycyjnie przypisywany Midasowi, choć obecnie archeologowie przypuszczają, że mógł należeć do wnuka Midasa.
Tumulus:
Podobnie jak wszystkie tumulusy w Gordionie, tumulus Midasa posiada drewnianą komorę. Jego wysokość to 50 metrów a średnica 250 metrów. W komorze znaleziono ciało mężczyzny zmarłego w wieku 60 – 65 lat, położonego w wąskiej trumnie wyłożonej purpurowym materiałem. Wokół trumny umieszczono czternaście stołów, których najprawdopodobniej używano w trakcie uczty pogrzebowej (znaleziono pozostałości wina, piwa, miodu, soczewicy i mięsa baraniego lub koźlęciny), trzy duże kotły (każdy z nich o pojemności 150 litrów) na żelaznych trójnogach, situle zakończone głowami lwa, barana, dwa dzbany, brązowe misy. Wszystko to jest obecnie wystawione dla zwiedzających w pobliskim muzeum, część znajduje się w Muzeum Anatolijskim w Ankarze.
Legenda o węźle gordyjskim:
Gordion, wraz z żoną i synem – Midasem przybyli do miejsca później nazwanego Gordionem na wozie ciągniętym przez woły. Wiele lat wcześniej, mieszkańcy przyszłego Gordionu, nie mogąc doczekać się dobrego władcy, poprosili wyrocznię o pomoc. Wyrocznia poradziła im, by ogłosili królem tego, kto pojawi się na wozie zaprzężonym w woły. Pierwszą taką osobą był Gordion, więc on został władcą Frygii. Wóz został umieszczony przez niego w dowód wdzięczności w Świątyni Zeusa, a na dyszlu wykonał skomplikowany węzeł ogłaszając, że osoba, która będzie w stanie rozwiązać węzeł łączący jarzmo z dyszlem wozu, zostanie władcą Azji lub Gordionu – tu istnieją różne wersje legendy.
Gdy w 333 roku p.n.e. do Gordionu przybył Aleksander Wielki, już po pokonaniu Frygijczyków i zdobyciu cytadeli, dowiedział się o przepowiedni. Próbował go rozwiązać, w końcu zniecierpliwiony przeciął węzeł mieczem, lub według innej wersji, wyciągnął dyszel rozłączając wóz.
Legenda o królu Midasie:
Dawno, dawno temu żył sobie król Midas. Był on bardzo bogatym królem, który uwielbiał gromadzić swoje skarby w podziemiach pałacu. Ilekolwiek by nie miał, to ciągle było mu mało. Pewnego dnia do pałacu przybył bóg Dionizos i został z honorami ugoszczony przez Midasa.
Bóg, chcąc się odwdzięczyć za dobre traktowanie zgodził się spełnić jedno życzenie króla. Chytry Midas poprosił, by wszystko czego dotknie zamieniło się w złoto. Dionizos spełnił tę prośbę. Uradowany Midas zaczął korzystać z daru, zmieniając wszystko co się dało w drogocenny kruszec. Niestety, ku jego rozpaczy w złoto zamieniało się również wino i jadło. Midas zaczął cierpieć z głodu i pragnienia. Udał się więc do świątyni Dionizosa po pomoc. Bóg powiedział, że to, co Midasa spotkało, to kara za chciwość, ale tym razem królowi przebaczy. Kazał mu się wykąpać w rzece Paktolos. Król przestał zamieniać wszystko w złoto, ale za to rzeka zaczęła dostarczać złotego kruszcu.
Inny mit o królu Midasie:
Nie koniec to jednak przygód króla. Pewnego razu, zachciało mu się zostać sędzią w konkursie, kto gra piękniej: Apollo czy Pan. Ogłosił zwycięzcą bożka Pana, na co obrażony Apollo obdarzył Midasa oślimi uszami – odpowiednimi dla gustów muzycznych Midasa. Midasa starał się chować swoje uszy jak mógł: nosił czapkę, zapuścił włosy, jednak w końcu musiał obciąć włosy. Fryzjer, który został zatrudniony do tego zadania musiał obiecać, że nikomu sekretu nie zdradzi. Nie mógł on jednak wytrzymać, w końcu włożył głowę w dziurę w ziemi i krzyknął „król Midas ma ośle uszy!”. Głos poruszył trzciny i wkrótce cała okolica wiedziała o uszach Midasa. Upokorzony król schował się w pałacu. W końcu ulitował się nad nim Apollo i zwrócił mu poprzedni wygląd.
Istnieje też inna wersja legendy, gdzie Midas spacerując po gaju, był tak bardzo zajęty rozmyślaniem o swoich skarbach, że nie usłyszał pięknej muzyki Apollina. Ten, rozgniewany ukarał go oślimi uszami.
Więcej do poczytania (i pooglądania) na tej stronce: http://sites.museum.upenn.edu/gordion/
Zapraszamy również na naszą mapę z atrakcjami turystycznymi w Turcji.
