Na tyłach pałacu Topkapı i Hagii Sofii, znajduje się jedno z najciekawszych muzeów w Stambule: muzeum archeologiczne. Zaliczane jest do dziesięciu najważniejszych muzeów archeologicznych na świecie. Można tu obejrzeć miliony eksponatów z całego świata obejmujące praktycznie wszystkie epoki i cywilizacje na świecie.
Spis treści:
Zabytki muzeum archeologicznego w Stambule
Muzeum podzielone jest na trzy działy:
Muzeum Starożytnego Wschodu
Umieszczono tutaj eksponaty z Egiptu, Mezopotamii oraz Anatolii. Można zobaczyć tutaj między innymi:
- tablicę na której wyryto tekst pokoju po bitwie pod Kadesz pomiędzy Hetytami a Egiptem z Ramzesem II na czele,
- płytki ceramiczne, które znajdowały się kiedyś na słynnej babilońskiej Bramie Isztar, wzniesionej przez Nabuchodonozora II,
- kalendarz z Gezer – kalendarz rolniczy z X w.p.n.e., przykład najstarszego znanego zapisku w języku hebrajskim,
- oraz dużą kolekcję pisma klinowego, w tym kodeks Hammurabiego.
Pawilon fajansowy
Najstarsza część muzeum i jednocześnie najstarsza cześć pałacu Topkapı. Pawilon wzniesiono w 1472 roku na rozkaz sułtana Mehmeda II jako letni pałac. Architektem był najprawdopodobniej Atik Sinan. Za czasów Imperium Osmańskiego, budynek wykorzystywano jako teren zabaw, a w latach 1875-1891 pełnił funkcję muzeum imperialnego Müze-i Hümayun. Od 1953 roku w pawilonie wystawiane są dzieła sztuki tureckiej i islamskiej. Można obejrzeć tutaj na przykład kafle z Izniku, oraz seldżucką ceramikę.
Muzeum dzieł starożytnych
Ten dział muzeum powstał w 1891 roku i prezentowane są tutaj zabytki starożytnego Rzymu oraz Grecji. Jest to najbardziej okazała część muzeum, w dużej mierze obejmuje ona posągi, sarkofagi i rzeźby.
Głównymi eksponatami są:
- sarkofag Aleksandra odnalezionym w Sydonie. Zgodnie z legendą, pochowano w nim samego Aleksandra Wielkiego. Badania wykazują jednak, że „właścicielem” sarkofagu był król Sydonu: Abdalomynos,
- sarkofag płaczek, również z Sydonu,
- elementy z ołtarza pergamońskiego,
- rzeźby ze świątyn z Miletu, Efezu, Afrodyzji,
- sarkofag króla fenickiego Tabnita.
Do pomniejszych ciekawostek można wymienić posąg lwa, który pierwotnie znajdował się w mauzoleum w Halikarnasie, uważanym za jeden z siedmiu antycznych cudów świata, oraz głowę z kolumny wężowej.
Kolumna wężowa znajdowała się pierwotnie na hipodromie w Stambule, składała się z trzech splecionych ze sobą węży, trzymających na szczycie złotą urnę. Kolumna została zniszczona, jedna z głów znajduje się w Muzeum Brytyjskim w Londynie, drugą można zaś obejrzeć w stambulskim muzeum archeologicznym.
Można obejrzeć również fragment łańcuchu który blokował kiedyś wejście do Złotego Rogu, oraz dużą kolekcję monet.
Założenie muzeum archeologicznego w Stambule
Za początek muzeum archeologicznego w Stambule można uważać muzeum imperialne (Müze-i Hümayun), założone w 1869 roku, na wniosek sułtana, który widząc podobne muzea w Paryżu, Wiedniu i Londynie, zapragnął mieć podobne. Za budynek muzeum posłużyła Hagia Irene. Muzeum zajmował się Safet Pasza, który interesował się wykopaliskami archeologicznymi. On też, mianował pierwszego dyrektora owego muzeum – nauczyciela z pobliskiego liceum Galatasaray – Anglika Edwarda Goolda. Zapał sułtana Abdülaziza I nie trwał jednak długo i w 1872 roku muzeum zamknięto z powodu problemów finansowych.
Pawilon fajansowy
Po ponownym otwarciu muzeum przez Ahmed Vefika Paszę, jeszcze tego samego roku: 1872, dyrektorem muzeum został Niemiec Phillip Anton Dethier – archeolog, historyk i malarz. Muzeum zaczęło cierpieć na brak miejsca. Hagia Irene stała się za mała dla zgromadzonych eksponatów. Z powodów finansowych nie podjęto decyzji o budowie muzeum, za to przekazano na potrzeby muzeum pawilon fajansowy, który po odrestaurowaniu otworzono w 1880 roku. W 1881 roku Diether zmarł a dyrektorem muzeum archeologicznego został Osman Hamdi Bey.
Osman Hamdi Bey dyrektorem muzeum
Jeszcze tego samego roku, Osman Hamid Bey zadecydował o budowie nowego budynku muzeum, którego zbiory, do tej pory wystawiane w pawilonie fajansowym nie mieściły już się w budynku. Architektem przy tworzeniu nowego budynku został Alexander Vallaury, który kilka lat wcześniej, w 1883 roku, zaprojektował pierwszą w imperium szkołę artystyczną (Sanayi-i Nefise Mektebi). Uroczyste otwarcie pierwszego tureckiego muzeum nastąpiło 13 czerwca 1891 roku.
13 czerwca w Turcji obchodzi się od tej pory dzień muzeum.
Vallaury zaprojektował budynek muzeum archeologicznego na wzór wystawianego w muzeum sarkofagu Aleksandra oraz sarkofagu płaczek i obecnie budynek muzeum stanowi jeden z głównych przykładów stylu neoklasycystycznego w Stambule.
Pomiędzy 1903 a 1907 roku do głównego budynku dodano dwa skrzydła. W latach 1917-1919 pracom nad nowym budynkiem przewodził Niemiec – Eckhard Unger. W latach 1932-1933 przeprowadzono prace wykończeniowe. W muzeum przeznaczono miejsce na bibliotekę, modelarnię oraz dział fotograficzny. W trakcie II wojny światowej budynki muzeum ze względów bezpieczeństw opróżniono.
Drugim budynkiem muzeum została szkoła artystyczna wybudowana przez Vallaury’ego. W 1917 roku szkoła artystyczna przeniosła się do rejonu Cağaoğlu, a budynek przekazano muzeum i w 1935 roku otworzono w nim wystawę sztuki starożytnej. W 1963 roku wystawa została zamknięta na czas remontu, który trwał do 1974 roku.
Trzecim budynkiem jest pawilon fajansowy, w latach 1875-1891 mieścił on muzeum archeologiczne, a w 1953 roku został ponownie otworzony jako muzeum sztuki tureckiej i islamskiej. Tę formę pełni do dzisiaj.
Godziny otwarcia i ceny biletów
Muzeum otwarte jest codziennie, w godzinach 9:00-18:45 w sezonie letnim (1 kwiecień – 30 październik).
W sezonie zimowym (30 październik – 31 marzec) muzeum można zwiedzać w godzinach 9:00-16:45.
Wejście do muzeum i kasy biletowe czynne są do godziny osiemnastej w sezonie letnim oraz godziny szesnastej w sezonie zimowym
Cena biletu (2022 rok) to 60 TL.
Aktualny cennik i godziny otwarcia znajdują się również na stronie muz eum (w języku angielskim)
Jak dojechać do muzeum?
Adres muzeum: Alemdar Cad. Osman Hamdi Bey Yokuşu Sk, 34122, Gülhane / Fatih.
Telefon muzeum archeologicznego w Stambule: +90 212 520 77 40 – 41
Szerokość geograficzna: 41° 0’41.17″N Długość geograficzna: 28°58’51.67″E
Najlepiej dojechać do muzeum środkami komunikacji miejskiej, gdyż mogą być problemy z parkowaniem.
Tramwaj: linia Kabataş-Bağcılar, przystanek Gülhane.
Ze strony azjatyckiej – promem do Eminönu a następnie albo tramwajem, albo pieszo (jest to kawałek drogi, ale malowniczy). Z Eminönu kursują następujące autobusy: 28, 28T, 30D, 325YK1, 399B, 399C, 399D, 46Ç, 92G, 26, 26A, 26B, 70KE, 70FE, 336E, 47, 47E, 33Y, 92C, 97A, 31E, 82, 92, 94, 146B, 33, 33B, 78, 32, 35, 80, 90, 91O, 36KE, 37E, 38E, EM1, EM2, 44B, 99, 54E, 66, 74, 74A, 36CE, 47Ç, 77Ç, 93, 81, 99A.
