Kuzguncuk jest małą i uroczą dzielnicą po azjatyckiej stronie Stambułu, spacerkiem, bo niecałe dwa kilometry od nabrzeża Üsküdar. Tym, czym jest Balat dla europejskiej strony, tym jest Kuzguncuk dla azjatyckiej…
Kuzguncuk turystycznie jeszcze nie jest tak znaną dzielnicą jak obecnie zyskujący swoją drugą młodość Balat, ale niedużo brakuje i Kuzguncuk szybko odrabia straty czasowe. W Turcji dzielnica ta stała się sławna dzięki popularnemu serialowi z lat ’80: Perihan Abla. Za serialem poszły kolejne seriale, filmy i reklamy. Nic więc dziwnego, że tubylcy dosyć wrogo odnoszą się do zakłócających im spokój kamer. Ale nie o tym chcę tutaj napisać.
Spis treści:
Jak tutaj dotrzeć?
Kuzguncuk to cicha dzielnica z wąskimi ulicami i domami sięgającymi swoim wiekiem czasów osmańskich. Z daleka od wielkich, zatłoczonych ulic i zgiełku Stambułu, ale jednocześnie łatwo dostępna. Jak już napisałam, z nabrzeża Üsküdar, spacerkiem wzdłuż Bosforu jest to jakieś pół godziny. Z Üsküdar można też dotrzeć tutaj autobusem. Istnieją teoretycznie promy z Paşalimanı, ale są to jeden, dwa promy dziennie rano i wieczorem, więc nie jest to najbardziej optymalne połączenie.
Skąd nazwa?
Jak wiele nazw w Stambule, wiele jest tutaj przypuszczeń niż faktów. Samo: “kuzguncuk” oznacza w języku tureckim małego kruka. Inne znaczenie to otwór okienny w więziennych drzwiach. Trochę dziwne, prawda? Jeszcze inna teoria, głoszona przez Evliya Çelebi wywodzi nazwę od derwisza który żył tutaj za czasów sułtana Mehmeda II, czyli w XV wieku: Kuzgun Baby. Istnieje też teoria że jest to zniekształcona wcześniejsza nazwa Kozinitza.
Historia Kuzguncuk
W czasach bizantyjskich dzielnica była nazywana Khrysokeramos (Hrisokeramos), co można przełożyć jako “złote dachówki”. A dlaczego? Istniał tutaj podobno kościół z pozłacanym dachem. W roku 553 Narses, generał służący cesarzowi Justynianowi I zbudował tutaj kościół pod wezwaniem Maryi Panny.
W XV wieku zaczęli osiedlać się tutaj Żydzi, którzy zbiegli do Imperium Osmańskiego po wypędzeniu z Portugalii i Hiszpanii. Osiedlali się tutaj również Żydzi z innej żydowskiej dzielnicy w Stambule: Balat. Po prostu Kuzguncuk było spokojniejszą i bardziej oddaloną od zawirowań miejskich dzielnicą. Najstarszy dowód istnienia w tym rejonie Żydów pochodzi z 1562 roku: jest to stela nagrobna. Jak to mówiono: “Kuzguncuk to ostatni przystanek przed Ziemią Świętą”. Nazywany też był “Małą Jerozolimą”.
W XVIII wieku do Kuzguncuk zaczęli napływać Ormianie, by w XIX wieku stać się główną grupą w tym regionie. Pierwszy ormiański kościół tutaj został zbudowany w 1835 roku.
Odpływ ludności żydowskiej nastąpił stąd po ustanowieniu państwa Izrael. Następnie, w 1955 roku po tzw. pogromie, zmalała tutaj liczba Greków i Ormian. Za to zaczęli napływać Turcy z regionu Morza Czarnego. Obecnie oni tutaj stanowią większość.
Warto też wspomnieć o Paşalimanı, czyli nabrzeżu nad Bosforem. Jego obsługą od wieków mogli zajmować się tylko Turcji. Nabrzeże to służyło do przewozu krów na wypas z europejskiej strony Stambułu – z Beşiktaş – na azjatycką. Stąd też inna nazwa tego nabrzeża: Öküz Limanı: Port Byka.
Co warto zobaczyć w Kuzguncuk?
Synagogi
Synagoga Bet Yaakov. Jest to synagoga zbudowana w 1878 roku. Otwarta tylko w szabat. Przy synagodze zaprojektowano mykwę, czyli basen do rytualnej kąpieli. Synagoga była używana w czasie lata. Zimą przenoszono się do synagogi Kal de Ariva zbudowanej w 1840 roku.
Synagoga Bet Nissim. Zbudowana w 1840 roku. Zwiedzanie jest możliwe tylko po uprzedniej zgodzie od Naczelnego Rabina.
Cmentarz żydowski Nakkaştepe. Działa od XVII wieku. Można znaleźć tutaj nagrobki po hebrajsku, ladino (język judeohiszpański), osmańsku i turecku.
Abdülmecid Efendi Köşkü
Willa należąca kiedyś do Abdülmecida II (1868-1944), który żył tutaj przez 28 lat by potem przenieść się do Paryża, gdzie zmarł. Znajduje się naprzeciwko cmentarza żydowskiego, przy ulicy Gümüşyolu. Położona jest w w ogromnym ogrodzie. Za czasów Abdülmecida było to miejsce, gdzie spotykała się śmietanka kulturalna Stambułu, urządzano tutaj wielkie przyjęcia. Dostępna do zwiedzania w czasie wystaw.
Kościoły
Ortodoksyjny kościół Agios Georgios. Data budowy nie jest znana. W 1821 roku przeszedł renowację. Znajduje się niedaleko synagogi Beth Yakov.
Ormiański kościół Surp Krikor Lusavoriç. Drewniany kościół powstał tutaj w 1835 roku. Przebudowany na murowany w 1861 roku. W 1853 roku przy kościele powstała koedukacyjna szkoła.
Inne kościoły w tym regionie to:
- Ortodoksyjny kościół Ayios Panteleimon sięgający aż VI w.n.e. Obecny budynek powstał w 1911 roku z dodaną w 1821 roku dzwonnicą. Otwierany tylko w niedziele. Tuż przy dzwonnicy znajduje się “ayazma”, czyli święte źródło.
- Kościół Ayios Ioannis.
Meczety
Do 1952 roku nie było meczetów w tym regionie. W owym roku wybudowano meczet przy kościele ormiańskim Surp Kirkov Lusaroviça. W 1860 roku wybudowano mescid (mały meczet) na północnych obrzeżach dzielnicy, tuż przy cieśninie Bosfor. Nosi on nazwę Üryanizade Camii od jego fundatora: Üryanizade Ömer Efendiyego. Warto zwrócić uwagę na jego bogato zdobiony drewniany minaret.
Restauracje
W związku z popularnością w ostatnich latach dzielnicy, wiele domów jest odnawianych i lokuje się tutaj wiele restauracji i kafejek, gdzie można przyjemnie spędzić czas.
Kolorowe domy Kuzguncuk
Przechadzając się uliczkami dzielnicy, nie sposób ominąć kolorowo malowanych, drewnianych domów tak charakterystycznych dla tej dzielnicy. Pochodzą one głównie z XIX wieku. Doskonałe miejsce do robienia zdjęć!
Kuzguncuk Bostanı
Czyli po prostu ogrody. Typ ogródków działkowych: 100 małych działek które można wynająć pod uprawę. Znajdują się tutaj również drzewa owocowe, parki dla dzieci, ścieżki spacerowe. Odbywają się tu w ciągu roku różne festiwale.
Zajrzyjcie też na mapę, gdzie zaznaczone są najważniejsze atrakcje.